Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή

Ορισμός και διάγνωση

Η Αναπτυξική Γλωσσική Διαταραχή είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που σχετίζεται με την μη ομαλή ανάπτυξη του προφορικού λόγου. Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, περίπου το 7% των παιδιών σχολικής ηλικίας παρουσιάζουν Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή. Η ΑΓΔ χαρακτηρίζεται από σημαντικά και επίμονα ελλείμματα στον προφορικό λόγο. Τα γλωσσικά αυτά ελλείμματα αφορούν όλα τα υποσυστήματα της γλώσσας (φωνολογία, μορφολογία, σύνταξη, σημασιολογία, πραγματολογία) σε προσληπτικό και σε εκφραστικό επίπεδο. Τα γλωσσικά προβλήματα είναι ορατά από την προσχολική ηλικία και δεν μπορούν να αποδοθούν σε παράγοντες όπως η νοημοσύνη, η περιορισμένη ακοή, ή οι νευρολογικές βλάβες (Leonard, 2014).

H ΑΓΔ μπορεί να συνυπάρχει με άλλες καταστάσεις, όπως η ΔΕΠ-Υ, η δυσλεξία και άλλες μαθησιακές δυσκολίες.

Χαρακτηριστικές δυσκολίες ατόμων με ΑΓΔ

• Η ΑΓΔ συχνά δεν είναι μια ορατή κατάσταση. Τα άτομα με ΑΓΔ κάνουν πολλά λάθη καθώς μιλούν, χρησιμοποιούν απλές προτάσεις και παρουσιάζουν σημαντική δυσκολία στην οργάνωση και διατήρηση μιας συζήτησης. Τα προβλήματα αυτά δεν είναι αμεσως ορατά από μη ειδικούς, γι’ αυτό και η ΑΓΔ χαρακτηρίζεται ως μια «κρυφή» κατάσταση.
• Η ΑΓΔ είναι δια βίου. Εμφανίζεται στην πρώιμη παιδική ηλικία και επιμένει μέχρι την ενήλικη ζωή.
• Η ΑΓΔ έχει σημαντικές επιπτώσεις στην κοινωνική ζωή, στην ευημερία, στις σχολικές επιδόσεις και στην εύρεση εργασίας.
• Η ΑΓΔ είναι αντιμετωπίσιμη, όταν εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα. (RADLD campaign, Fact sheets)

Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή και μαθησιακές δυσκολίες

Τα παιδιά με ΑΓΔ, εκτός από τις δυσκολίες που παρουσιάζουν στον προφορικό λόγο, συχνά παρουσιάζουν δυσκολίες και στην ανάγνωση, την ορθογραφία και την γραφή, καθώς οι φτωχές προφορικές γλωσσικές δεξιότητες επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του γραπτού λόγου (Snowling et al.,2019). Σημαντικές δυσκολίες εμφανίζονται επίσης και στα μαθηματικά σε ένα μεγάλο ποσοστό των παιδιών με ΑΓΔ.

Αποτελεσματικές παιδαγωγικές παρεμβάσεις

Οι παρεμβάσεις για την ΑΓΔ θα πρέπει να ξεκινούν από την προσχολική ηλικία και να συνεχίζονται μέχρι το τέλος της φοίτησης του παιδιού στο σχολείο (Ebbels et al.,2022).

Στις αποτελεσματικές παρεμβάσεις για την ΑΓΔ περιλαμβάνονται όσες στοχεύουν στην ανάπτυξη του λεξιλογίου και του προφορικού λόγου γενικότερα. Διεθνείς μελέτες έχουν καταδείξει ότι η πρώιμη εξάσκηση σε μεταγλωσσικές δραστηριότητες είναι ιδιαιτέρως ωφέλιμη για τα παιδιά με ΑΓΔ (Calder et al.,2021˙Frizelle & Mc Kean,2022).

Για τα παιδιά που φοιτούν στο Δημοτικό είναι απολύτως απαραίτητο να διδαχθούν με ρητό και συστηματικό τρόπο το λεξιλόγιο που απαιτείται ανά τάξη, καθώς και τεχνικές παραγωγής προφορικού αφηγηματικού λόγου και αναδιήγησης. Επίσης είναι κρίσιμο να διδαχθούν στρατηγικές αναγνωστικής κατανόησης και γραπτής έκφρασης. Καθώς η ΑΓΔ συνυπάρχει πολύ συχνά με άλλες νεαυροαναπτυξιακές διαταραχές, όπως η δυσλεξία και η ΔΕΠ-Υ, είναι εξίσου σημαντικό στο ατομικό πρόγραμμα του παιδιού να εντάσσονται και οι αντίστοιχες παρεμβάσεις (ενίσχυση της ανάγνωσης και της γραφής, ανάπτυξη στρατηγικών αυτορρύθμισης)

Για τα παιδιά της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης οι δυσκολίες μπορεί να είναι ακόμα μεγαλύτερες, καθώς ο βαθμός δυσκολίας των μαθημάτων όλο και αυξάνεται. Και σε αυτό το στάδιο η συστηματική και ρητή διδασκαλία του λεξιλογίου όλων των γνωστικών αντικειμένων, του συντακτικού, της γραμματικής, της αναγνωστικής κατανόησης και της γραπτής έκφρασης σε συνδυασμό με την διδασκαλίας τεχνικών αυτορρυθμιζόμενης μάθησης είναι ιδιαιτέρως σημαντικά.