Δυσγραφία

Τι είναι η Δυσγραφία;

Σύμφωνα με τον ευρύτερο ορισμό της, η δυσγραφία είναι μια διαταραχή της ικανότητας γραφής σε οποιοδήποτε στάδιο, που περιλαμβάνει προβλήματα με το σχηματισμό/αναγνωσιμότητα των γραμμάτων, την απόσταση των γραμμάτων, την ορθογραφία, το συντονισμό της λεπτής κινητικότητας, το ρυθμό γραφής, τη γραμματική και τη σύνθεση. Πρόκειται, δηλαδή για δυσκολία απόκτησης δεξιοτήτων γραφής παρά τις επαρκείς μαθησιακές ευκαιρίες και το γνωστικό δυναμικό.

Μεταξύ 10% και 30% των παιδιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη γραφή, αν και ο ακριβής επιπολασμός εξαρτάται από τον ορισμό της δυσγραφίας. Όπως συμβαίνει με πολλές νευροαναπτυξιακές διαταραχές, η δυσγραφία είναι πιο συχνή στα αγόρια από ό,τι στα κορίτσια . Τα προβλήματα γραφής αποτελούν συχνή αιτία για παραπομπή σε εργοθεραπεία. Η δυσγραφία και οι διαταραχές της γραπτής έκφρασης μπορεί να έχουν δια βίου επιπτώσεις, καθώς οι ενήλικες με δυσκολία στη γραφή μπορεί να συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα στην επαγγελματική πρόοδο και στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής.

Η δυσγραφία μπορεί να εμφανιστεί μεμονωμένα, αλλά συνήθως συνδέεται με την δυσλεξία και άλλες μαθησιακές δυσκολίες. Ανάλογα με τους ορισμούς που χρησιμοποιούνται, το 30% έως 47% των παιδιών με προβλήματα γραφής έχουν επίσης προβλήματα ανάγνωσης. Επιπλέον, η δυσκολία στη γραφή μπορεί να παρατηρηθεί σε πολλές άλλες νευροαναπτυξιακές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένης της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας, της εγκεφαλικής παράλυσης και της διαταραχής του φάσματος του αυτισμού. Έρευνες καταδεικνύουν ότι το 90-98% των παιδιών με αυτές τις διαταραχές δυσκολεύονται με τη γραφή.

Αναγνώριση

Σύμφωνα με τα κριτήρια του Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 5th edition (DSM-5), ένα σύνολο συμπτωμάτων θα πρέπει να επιμένει για περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών στο πλαίσιο των κατάλληλων παρεμβάσεων που εφαρμόζονται. Η έναρξη της δυσκολίας είναι γενικά κατά την πρώιμη σχολική ηλικία -ωστόσο, είναι πιο εμφανής καθώς το παιδί προχωράει στις επόμενες τάξεις.

Ενδείξεις δυσγραφίας

Καθώς οι ακαδημαϊκές απαιτήσεις αυξάνονται και η νευροανάπτυξη εξελίσσεται, η δυσγραφία μπορεί να εκδηλωθεί με ποικίλα συμπτώματα. Μπορεί να επηρεάσει ένα ή περισσότερα επίπεδα της διαδικασίας γραφής. Η  γραφή αναπτύσσεται συνήθως στα πρώτα σχολικά χρόνια και, επομένως, η δυσγραφία συνήθως δεν αναγνωρίζεται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Ωστόσο, η δυσγραφία μπορεί να μην αναγνωρίζεται, ακόμη και στα νεαρά ενήλικα χρόνια. Η συνυπάρχουσα δυσλεξία και δυσγραφία αναγνωρίζεται ευκολότερα, αν και οι διαταραχές της αναγνωστικής ικανότητας συνήθως αντιμετωπίζονται πιο άμεσα σε σχέση με τις διαταραχές της γραφής.

Πρώιμη σχολική περίοδος

• Αδέξια λαβή ή θέση του σώματος κατά τη γραφή
• Εύκολη κόπωση με τη γραφή
• Αποφυγή εργασιών γραφής και ζωγραφικής
• Τα γραπτά γράμματα είναι κακοσχηματισμένα, ανάποδα, αντίστροφα ή με ασυνεπή διαστήματα
• Δυσκολία στην τήρηση των περιθωρίων

Μέση σχολική περίοδος

• Ακατάληπτη γραφή
• Δυσκολία στην εύρεση λέξεων, στη συμπλήρωση προτάσεων και στην κατανόηση γραπτού λόγου

Έφηβοι και ενήλικες

• Δυσκολία στη γραπτή οργάνωση της σκέψης
• Δυσκολία στη γραπτή σύνταξη και  εφαρμογή γραμματικών κανόνων. Οι δυσκολίες αυτές δεν εμφανίζονται στον προφορικό λόγο.

Παρέμβαση και αποκατάσταση

Πρώιμη σχολική ηλικία

Ανάπτυξη λεπτών κινητικών δεξιοτήτων /εργοθεραπευτική παρέμβαση

• κινητικές δραστηριότητες για την αύξηση του συντονισμού και της ενδυνάμωσης των χεριών (ιχνογράφημα, σχέδιο σε λαβύρινθους, παιχνίδι με πηλό, ασκήσεις δαχτύλων και χεριών, διδασκαλία του ελέγχου της λαβής και της καλής στάσης γραφής).

Η έρευνα έχει δείξει ότι η διδασκαλία κινητικών δεξιοτήτων σε συνδυασμό με τις ορθογραφικές δεξιότητες είναι η πιο αποτελεσματική προσέγγιση .

Ειδική παιδαγωγική παρέμβαση

• το παιδί μαθαίνει να γράφει κάθε γράμμα μαθαίνοντας πρώτα οπτικά τα βήματα για να γράψει το γράμμα (με βάση ένα δείγμα με αριθμημένες ενδείξεις με βέλη), στη συνέχεια οπτικοποιεί την πράξη της γραφής του γράμματος, χρησιμοποιεί τις ενδείξεις για να μεταγράψει το γράμμα και ελέγχει το γραπτό προϊόν με το αρχικό δείγμα.

Μέση και ύστερη σχολική ηλικία

Οι μαθητές με δυσγραφία μπορεί επίσης να χρειάζονται βοήθεια στα πιο σύνθετα μέρη της γραφής

• σχεδιασμός, σύνταξη και της αναθεώρηση, ειδικά καθώς εισέρχονται στο γυμνάσιο και το λύκειο.
• πρόγραμμα ανάπτυξης αυτορρυθμιζόμενων στρατηγικών. Αυτό το πρόγραμμα στοχεύει στην ανάπτυξη στρατηγικών γραφής και αυτορρύθμισης με τους μαθητές να ενεργούν ως συνεργάτες κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Οι μαθητές που συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη γραφή στο γυμνάσιο και το λύκειο μπορεί να χρειάζονται πρόσθετη ειδική διδασκαλία στη σύνθεση ευρύτερων κειμένων.