Ιστορία στο Γυμνάσιο και το Λύκειο: Από την αποστήθιση στην κατανόηση και την αυτονομία.
Η Ιστορία συχνά προκαλεί άγχος σε μαθητές και γονείς. Πολλά παιδιά δυσκολεύονται να θυμηθούν γεγονότα και χρονολογίες, να κατανοήσουν σχέσεις αιτίου–αποτελέσματος και να οργανώσουν τις πληροφορίες. Για τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, οι προκλήσεις αυτές γίνονται ακόμη πιο έντονες. Συχνά καταλήγουν να αποφεύγουν το μάθημα ή να το μελετούν «παπαγαλία», χωρίς ουσιαστική κατανόηση.
Η προσέγγιση του μαθήματος της Ιστορίας στην Ευλεξία.
Στην Ευλεξία – κέντρο μαθησιακών δυσκολιών με εξειδίκευση σε Γυμνάσιο και Λύκειο – έχουμε αναπτύξει μια προσέγγιση που αλλάζει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά μαθαίνουν Ιστορία.
Η διδασκαλία μας βασίζεται στην ανάπτυξη στρατηγικών αυτορρύθμισης, μια επιστημονικά τεκμηριωμένη μέθοδο που βοηθά τους μαθητές να μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν — να γίνονται δηλαδή αυτόνομοι, ενεργοί και αποτελεσματικοί στη διαδικασία της μάθησης.
Στο μάθημα της Ιστορίας, η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται βήμα–βήμα, με στόχο να υποστηρίξει τα παιδιά που δυσκολεύονται να οργανώνουν, να συγκρατούν και να κατανοούν τις πληροφορίες.
Αρχικά, οι μαθητές καθοδηγούνται στην κατανόηση και επεξεργασία των ιστορικών κειμένων, μαθαίνοντας να αναγνωρίζουν τη δομή τους, να εντοπίζουν τις βασικές και τις δευτερεύουσες πληροφορίες και να επαναδιατυπώνουν τα γεγονότα με δικά τους λόγια.
Παράλληλα, τους διδάσκουμε πώς να οργανώνουν οπτικά τις πληροφορίες — όχι δίνοντάς τους έτοιμα διαγράμματα, αλλά δείχνοντάς τους πώς να τα δημιουργούν μόνοι τους, σύμφωνα με τον δικό τους τρόπο σκέψης.
Η οπτική οργάνωση της γνώσης μειώνει το άγχος, ενισχύει τη μνήμη και κάνει τη μελέτη πιο αποτελεσματική.
Επιπλέον, οι μαθητές διδάσκονται κρίσιμο λεξιλόγιο — όρους και έννοιες που αποτελούν τη βάση για την κατανόηση των ιστορικών πηγών και κειμένων.
Τέλος, οι μαθητές μαθαίνουν να παρακολουθούν μόνοι τους την πρόοδό τους και να ελέγχουν τις γνώσεις τους, αναπτύσσοντας μεταγνωστικές δεξιότητες που τους επιτρέπουν να αναγνωρίζουν πότε κατανοούν πλήρως ένα ιστορικό κείμενο, πότε χρειάζονται περαιτέρω εξάσκηση και πώς να προσαρμόζουν τις στρατηγικές μελέτης τους ώστε να γίνονται όλο και πιο αυτόνομοι και αποτελεσματικοί.
Τα έξι στάδια που οδηγούν στην αυτορρύθμιση
Η μέθοδος που εφαρμόζουμε στην Ευλεξία βασίζεται σε έξι στάδια ανάπτυξης στρατηγικών αυτορρύθμισης:
(1) ανάπτυξη προϋπαρχουσών γνώσεων,
(2) συζήτηση και κατανόηση της στρατηγικής,
(3) επίδειξη από τον εκπαιδευτικό,
(4) απομνημόνευση των βασικών βημάτων,
(5) καθοδηγούμενη εξάσκηση και
(6) αυτόνομη εφαρμογή.
Τα στάδια αυτά εφαρμόζονται με ευελιξία και εξατομίκευση, καθώς κάθε παιδί έχει διαφορετικές ανάγκες και ρυθμό μάθησης. Η καθοδήγηση μειώνεται σταδιακά, ώστε ο μαθητής να κατακτά την αυτονομία του με σταθερό και ασφαλή τρόπο.
Τα οφέλη για τους μαθητές
Με αυτή τη μέθοδο, οι μαθητές:
- κατανοούν βαθύτερα τα ιστορικά κείμενα και τα αίτια των γεγονότων,
- οργανώνουν αποτελεσματικά τη γνώση και μειώνουν το άγχος,
- αποκτούν στρατηγικές μελέτης που μπορούν να εφαρμόσουν σε όλα τα μαθήματα,
- αυξάνουν την αυτοπεποίθηση και την αποτελεσματικότητά τους στις εξετάσεις.
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι στρατηγικές αυτορρύθμισης βοηθούν τους μαθητές να αναπτύσσουν ανεξαρτησία και ανθεκτικότητα στη μάθηση (Zimmerman, 2000˙Harris, 2021).
Στην Ευλεξία, εφαρμόζουμε αυτές τις στρατηγικές με εξατομικευμένη καθοδήγηση, προσαρμοσμένη στις ανάγκες κάθε μαθητή, ώστε να αποκτά σταδιακά τον έλεγχο της μαθησιακής του πορείας.
Η Ιστορία ως ευκαιρία για ανάπτυξη δεξιοτήτων
Με αυτή την προσέγγιση, η Ιστορία παύει να είναι ένα μάθημα που προκαλεί άγχος και αίσθημα αδυναμίας.
Τα παιδιά μαθαίνουν να οργανώνουν τη γνώση, να συνδέουν γεγονότα και χρονολογίες, να κατανοούν βαθύτερα τα ιστορικά γεγονότα και να προετοιμάζονται με σιγουριά για τα διαγωνίσματα και τις εξετάσεις.
Στην Ευλεξία, το μάθημα της Ιστορίας μετατρέπεται σε ευκαιρία ανάπτυξης δεξιοτήτων, αυτονομίας και αυτοπεποίθησης.
Παρέχουμε στα παιδιά την καθοδήγηση που χρειάζονται για να μειώσουν το άγχος και να χτίσουν σταθερές βάσεις μάθησης σε όλη τη σχολική τους πορεία.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία